La Guerra Civil española y el apoyo al bando sublevado desde Buenos Aires: el caso de la “Acción Gallega de Cruzados de Santiago”

Nadia Andrea De Cristóforis

Resumen


La Guerra Civil española (1936-1939) generó un fuerte impacto dentro de la comunidad peninsular instalada en la Argentina. Los posicionamientos y expresiones a favor de uno y otro bando contendiente fueron generalizados dentro de las instituciones fundadas por los inmigrantes hispánicos. En este trabajo analizaremos el apoyo al franquismo a partir del accionar de una entidad creada en julio de 1936, con una fuerte vocación cristianizadora: la “Acción Gallega de Cruzados de Santiago”. Indagaremos el contexto histórico de su aparición; sus propósitos relacionados con la dinámica política y socio-cultural de Galicia, España y la Argentina; sus características institucionales y las representaciones/interpretaciones que generó sobre la comunidad inmigrada y la Guerra Civil. Nuestra fuente primaria principal será el periódico de la mencionada entidad, titulado Fe Gallega.

 

Recibido: 30/10/2017 - Aprobado: 17/11/2017


Palabras clave


Guerra civil española; Buenos Aires; Gallegos; Nacionales; Migración

Texto completo:

PDF

Referencias


“Acción Gallega de Cruzados de Santiago. Carta Orgánica” (1936). Fe Gallega. Órgano de la Acción Gallega de Cruzados de Santiago nº 2 (1), pp. 3-4. Buenos Aires

Bozza, J. (2016). “De la Cruzada a la Guerra Fría. Controversias en la historiografía de la Guerra Civil española durante el franquismo”. Cuadernos de Marte nº 11, pp. 111-142. Buenos Aires. Disponible en: http://publicaciones.sociales.uba.ar/index.php/cuadernosdemarte [visitado abril de 2017].

Cabana Iglesia, A. (2008). “«Mirando polos que quedaron». A man dos indianos no ensino primario: o caso de Ribadeo”. Estudos Migratorios, Revista Galega de Análise das Migracións Nova xeira nº 2 (1), pp. 175-198. Santiago de Compostela.

Cabeza de Vaca, M. (1937). “El Caudillo”. Por Ellos nº 1 (pp. 16-17). Buenos Aires.

Consello da Cultura Galega (2008). Nós mesmos. Asociacionismo galego na emigración. Santiago de Compostela.

Costa Rico, A. (2008). “Con billete de volta. Os americanos da Mariña, a creación de escolas e a busca do progreso”. Estudos Migratorios. Revista Galega de Análise das Migracións. Nova xeira nº 2 (1) (pp. 131-149). Santiago de Compostela.

De Cristóforis, N. (2009). Proa al Plata: las migraciones de gallegos y asturianos a Buenos Aires (fines del siglo XVIII y comienzos del XIX). Madrid: Consejo Superior de Investigaciones Científicas.

De Cristóforis, N. (2010). Bajo la Cruz del Sur: gallegos y asturianos en Buenos Aires (1820-1870). A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza.

De Cristóforis, N. (2014). “El Centro Gallego de Buenos Aires ante la España dividida: tensiones y conflictos en una institución señera de la colectividad” en N. De Cristóforis (Ed.). La inmigración gallega. Su experiencia asociativa en Buenos Aires (1910-1965) (pp. 19-43). Buenos Aires: Imago Mundi.

Devoto, F. (1992). “La experiencia mutualista italiana en la Argentina: un balance” en F. Devoto y E. Míguez (Comps.). Asociacionismo, trabajo e identidad étnica. Los italianos en América Latina en una perspectiva comparada (pp. 169-185). Buenos Aires: CEMLA-CSER-IEHS.

Díaz, H. (2007). Historia de la Federación de Sociedades Gallegas. Identidades políticas y prácticas militantes. Buenos Aires: Fundación Sotelo Blanco-Editorial Biblos.

“En marcha” (1936). Fe Gallega. Órgano de la Acción Gallega de

Cruzados de Santiago nº 1 (1), p. 1. Buenos Aires.

Fasano, L. (2014). Los exiliados republicanos en Buenos Aires: labor política y cultural en el ámbito de la comunidad gallega (1936-1955). Tesis de Doctorado. Buenos Aires: Facultad de Filosofía y Letras de la Universidad de Buenos Aires.

Fe Gallega. Órgano de Cruzados Gallegos de Santiago Apóstol (1938). “Fe Gallega”. Nº 19 (2). Buenos Aires, p. 2.

Fernández García, A. (1990). “Los círculos de emigrantes ante la guerra de España: la colonia gallega en Buenos Aires”. Quinto Centenario nº 16 (pp. 121-134). Madrid.

Fernández Santander, C. (2000). El alzamiento de 1936 en Galicia. Datos para una historia de la Guerra Civil. Sada-A Coruña: Ediciós do Castro.

Fernández Santiago, M. (2001). “Asociacionismo gallego en Buenos Aires (1936-1960)” en X. Núñez Seixas (Ed.). La Galicia Austral. La inmigración gallega en la Argentina (pp. 181-201). Buenos Aires: Biblos.

Fernández, A. (2000). “Los gallegos en el mutualismo étnico de Buenos Aires (1850-1930)”. Anuario del Centro de Estudios Gallegos s/n (pp. 29-54). Montevideo.

Fernández, A. (2001). “Los gallegos dentro de la colectividad y las asociaciones españolas en el primer tercio del siglo XX” en X. Núñez Seixas (Ed.) La Galicia Austral. La inmigración gallega en la Argentina (pp. 139-160). Buenos Aires: Biblos.

Fernández, A. (2011). “Historiografía de las asociaciones gallegas: el caso argentino y algunas comparaciones latinoamericanas” en N. De Cristóforis (Coord.). Baixo o signo do franquismo: emigrantes e exiliados galegos na Arxentina (pp. 141-162). Santiago de Compostela: Sotelo Blanco Edicións.

Ferreyra, A. (2014). Espacios de sociabilidad inmigrante en Buenos Aires: los gallegos de O Porriño y sus instituciones (1938-1950). Tesis de Maestría en Investigación Histórica. Buenos Aires: Departamento de Humanidades de la Universidad de San Andrés. Disponible en: http://hdl.handle.net/10908/10789 [visitado mayo de 2016].

García Sanchiz, F. (1937). “La Cruz de Santiago en el escudo de España”. Fe Gallega. Órgano de la Acción Gallega de Cruzados de Santiago nº 9 (1) (p. 2.) Buenos Aires.

Garralda Arizcun, J. (1998). “Los católicos del mundo y la cruzada española de 1936-1939”. Verbo nº 367-368, pp. 579-621. Madrid. Disponible en: http://www.fundacionspeiro.org/verbo/1998/V-367-368-P-579-621.pdf [visitado enero de 2017].

Grandío Seoane, E. (2001). Vixiancia e represión na Galicia da guerra civil. O Informe Brandariz (A Coruña, 1937). A Coruña: Ediciós do Castro.

“Homenajes” (1938). Fe Gallega. Órgano de Cruzados Gallegos de Santiago Apóstol nº 19 (2) (p. 2). Buenos Aires.

Laje García, L. (1939). “Más franquistas que Franco”. Fe Gallega. Órgano de Cruzados Gallegos de Santiago Apóstol nº 23 (3) (p. 3). Buenos Aires.

“Los gallegos reivindicaron sus sentimientos católicos” (1934). Acción Española nº 27 (p. 1). Buenos Aires.

Moya, J. (2004). Primos y extranjeros. La inmigración española en Buenos Aires, 1850-1930. Buenos Aires: Emecé Editores.

Núñez Seixas, X. (1998). Emigrantes, caciques e indianos. O influxo sociopolítico da emigración transoceánica en Galicia (1900-1930). Vigo: Edicións Xerais de Galicia.

Núñez Seixas, X. (2000). “Redes sociales y asociacionismo: las “parroquias” gallegas de Buenos Aires (1904-1936)”. Estudios Interdisciplinarios de América Latina y el Caribe nº 1 (11), s/p. Tel Aviv. Disponible en: http://eial.tau.ac.il/index.php/eial/article/view/994/1029 [visitado enero de 2017].

Núñez Seixas, X. (2007). “Un panorama social de la inmigración gallega en Buenos Aires, 1750-1930” en R. Farías (Comp.). Buenos Aires Gallega. Inmigración, pasado y presente (pp. 45-62). Buenos Aires: Comisión para la Preservación del Patrimonio Histórico Cultural de la Ciudad de Buenos Aires.

“Oración por los emigrantes” (1936). Fe Gallega. Órgano de la Acción Gallega de Cruzados de Santiago nº 1 (1) (p. 5). Buenos Aires.

Padorno, M. (2007). Historia del Centro Gallego de Buenos Aires. Centenario 1907-2007. Buenos Aires: Ediciones Galicia - Instituto Argentino de Cultura Gallega.

Peña Saavedra, V. (1991). Éxodo, organización comunitaria e intervención escolar. La impronta educativa de la emigración transoceánica en Galicia. Xunta de Galicia, 2 Vols.

Pernas Oroza, H. (2008). “Mariñaos en América: unha aproximación ás sociedades de instrucción da Mariña luguesa, ca. 1900-1940”. Estudos Migratorios. Revista Galega de Análise das Migracións. Nova xeira nº 2 (1) (pp. 151-173). Santiago de Compostela.

Quijada Mauriño, M. (1991). Aires de República, Aires de Cruzada: la Guerra Civil española en Argentina. Barcelona: Sendai Ediciones.

“Redentores de pacotilla” (1938). Fe Gallega. Órgano de la Acción Gallega de Cruzados de Santiago nº 15 (2) (p. 1). Buenos Aires.

Rico Boquete, E. (2005). “El franquismo en Galicia” en J. de Juana y J. Prada (Coords.). Historia Contemporánea de Galicia (pp. 323-352). Barcelona: Ariel.

Rodríguez Díaz, R. (1936). “Saludo d´hirmans”. Fe Gallega. Órgano de la Acción Gallega de Cruzados de Santiago nº 2 (1) (p. 2). Buenos Aires.

Rodríguez Díaz, R. (2000 [1940]). Historia del Centro Gallego de Buenos Aires. Buenos Aires: Ancla Editores - Instituto Argentino de Cultura Gallega.

Rodríguez Teijeiro, D. (1999). “Longa noite de pedra no mosteiro de San Salvador”. Represión e reclusión en Celanova (1936-1943). A Coruña: Vía Láctea.

Romero, L. (2011). “La Guerra Civil Española y la polarización ideológica y política: la Argentina 1936-1946”. Anuario Colombiano de Historia Social y de la Cultura nº 2 (38) (pp. 17-37). Bogotá. Disponible en: http://revistas.unal.edu.co/index.php/achsc/article/view/28082 [visitado febrero de 2017].

Saborido, J. (2006). “Una avanzada franquista en la Argentina: la revista Por Ellos (1937)”. Anuario de la Facultad de Ciencias Humanas de la Universidad Nacional de La Pampa nº 7 (pp. 71-82). Santa Rosa. Disponible en: http://www.biblioteca.unlpam.edu.ar/pubpdf/anuario_fch/n07a06saborido.pdf [visitado marzo de 2017].

Sánchez Millares, E. y Vázquez Villanueva, G. (1993). Medio siglo en la historia del Centro Gallego de Buenos Aires. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.

Souto Blanco, M. (1998). La represión franquista en la provincia de Lugo (1936-1940). A Coruña: Ediciós do Castro.

“Todos unos” (1938). Fe Gallega. Órgano de Cruzados Gallegos de Santiago Apóstol nº 18 (2). Buenos Aires.

Trifone, V. y Svarzman, G. (1993). La repercusión de la guerra civil española en la Argentina (1936-1939). Buenos Aires: Centro Editor de América Latina.

Trigas, L. (1936). “Galicia presente”. Fe Gallega. Órgano de la Acción Gallega de Cruzados de Santiago nº 1 (1). Buenos Aires.

Vázquez González, A. (2015). Emigrantes galegos, transportes e

remesas (1830-1930). A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza.

Vázquez Villanueva, G. (Coord.) (2004). Una historia que no cesa: de los Centros Provinciales al Centro Galicia de Buenos Aires. Xunta de Galicia.

Villares, R. y Fernández, M. (1996). Historia da emigración galega a América. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.


Enlaces refback

  • No hay ningún enlace refback.



Estadísticas
Visitas al Resumen:1310
PDF:343




 

Cuadernos de Marte, Revista latinoamericana de Sociología de la Guerra es una publicación oficial del Insituto de Investigaciones Gino Germani, dependiente de la Facultad de Ciencias Sociales de la Universidad de Buenos Aires, Argentina.

ISSN 1852-9879

Licencia Creative Commons
Esta obra está bajo una licencia 

Atribución-NoComercial-CompartirIgual 4.0 Internacional (CC BY-NC-SA 4.0)

 Cuadernos de Marte en Twitter
 
 Cuadernos de Marte en Facebook
 
 Perfil de Cuadernos de Marte en Google Scholar
 
 
 
 
 


Resultado de imagen para BINPAR CAICYT LOGO

Resultado de imagen para REDIB LOGOResultado de imagen para caicyt logo


Dialnet

Ir al inicio.

Open Academic Journals IndexJournals & Authors

 

 

 

Capes

JournalTOCs

EZBlibrary"/


 

SHERPA 

Cuadernos de Marte está indizada en el catálogo de Latindex 2.0 (cumpliendo 36 de los 37 requisitos de excelencia editorial y académica del índice), en Latinoamericana (Asociación de revistas académicas de humanidades y ciencias sociales), en ERIH PLUS (European Reference Index for the Humanities and Social Sciences), en BASE (Bielefield Academic Search Engine), en BINPAR (Bibliografía Nacional de Publicaciones Periódicas Registradas), en REDIB (Red Iberoamericana de Innovación y Conocimiento), en el Directorio de Publicaciones Argentinas del CAICYT - CONICET, en MIAR (Matriz de Información para el Análisis de Revistas), en DIALNET (hemeroteca de la Fundación Dialnet, del Equipo de Gobierno de la Universidad de La Rioja), en LATINREV (Red de Revistas Latinoamericanas de FLACSO), en el RDIUBA (Repositorio Digital Institucional de la Universidad de Buenos Aires), en OAJI (Open Academic Journals Index), en ResearcH (Directorio de Revistas de Journals & Autors), en SIS (Scientific Indexing Service), en la CIRC (Clasificación integrada de Revistas Científicas), en EUROPUB (Academic and Scholarly Research Publication Center), en DOAJ (Directory of Open Access Journals), en LATAM-Studies+ (Estudios Latinoamericanos), en SUNCAT (Serial Union Catalogue), en Open Science Directory (by EBSCO), en PERIODICOS CAPES (Brasil), en JOURNAL TOCS (Table of Contents), en Elektronische Zeitschriftenbibliothek, en MALENA, en WORLD CAT, en HOLLIS (Harvard Library), en ORBIS (Yale University Library Catalog), en OPAC plus (Kanazawa University Library ), en el catálogo de la KIUSHY UNIVERSITY LIBRARY, en CITEFACTOR, en Journals4Free, en Mir@bel y en SHERPA ROMEO

 
FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN LATINDEX

LISTADO DE REVISTAS PARTICIPANTES EN LATINOAMERICANA (Nº 289)

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN ERIH PLUS

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN BASE

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN BINPAR

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN REDIB 

DIRECTORIO DE PUBLICACIONES ARGENTINAS CON OJS (CAICYT)

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN MIAR

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN DIALNET

CUADERNOS DE MARTE EN LATINREV

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN REDIUBA

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN OAJI

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN RESEARCH

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN CIRC

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN SIS

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN EUROPUB 

FICHA DE CUARDERNOS DE MARTE EN DOAJ

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN LATAMPLUS

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN SUNCAT

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN OPEN SCIENCE DIRECTORY

 
FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN JOURNAL TOCS
 
FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN ELEKTRONISCHE ZEITSCHRIFTENBIBLIOTHEK
 
FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN MALENA
 
FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN WORLD CAT

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN HOLLIS

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN ORBIS

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN OPAC plus

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN EL CATÁLOGO DE LA KIUSHI UNIVERSITY LIBRARY

FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN CITEFACTOR
 
FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN JOURNALS4FREE
 
FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN MIR@BEL
 
FICHA DE CUADERNOS DE MARTE EN SHERPA ROMEO

 
contador de visitas web